Nga Prof.Pal Nikolli
Konformizmi, në kuptimin e tij më të thjeshtë, është prirja për t’u përshtatur me normat, presionet, ose vlerat e një grupi ose shoqërie, pa kritikë ose rezistencë. Nje dilemë e thellë etike ka te beje me pyetjen: a është e drejtë të “pajtohesh” me të keqen, duke mos kundërshtuar asgjë, edhe kur dihet se ajo është e dëmshme?
1. Konformizmi si “Siguri” Sociale!
Në shumë raste, njerëzit përshtaten me status quo për shkak të frikes, padrejtësisë, ose thjesht për të shmangur konfliktin. Kjo mund të jetë e kuptueshme në situata ku kundërshtimi çon në pasoja të rënda (p.sh., regjime autoritare). Megjithatë, konformizmi i verbër mund të çojë në:
– Normalizimin e padrejtësisë (p.sh., diskriminimi, korrupsioni).
– Humbjen e autonomisë personale (të qenit rob i mendjes së grupit).
2. Kur konformizmi bëhet nje “E Keqe”?
Filosofia dhe historia na mësojnë se “e keqja” triumfon kur njerëzit e mirë nuk veprojnë. Për shembull:
– Holokausti, ku shumica heshtën ndaj krimeve kundër njerëzimit.
– Sisteme diktatoriale, ku frika e shtypjes shtyp çdo lloj kritike.
Në këto raste, konformizmi nuk është thjesht pasivitet — ai është pjesëmarrje në të keqen.
3. Etika e Kundërshtimit
Filozofë si Immanuel Kant theksojnë se njeriu ka detyrë të veprojë sipas parimit të moralit, jo sipas interesave praktike. Martin Luther King Jr. shkroi: “Drejtësia e shtyrë është drejtësi e mohuar”.
Kjo nuk do të thotë që çdo kundërshtim duhet të jetë i dhunshëm. Mund të rezistosh në mënyra të mençura:
– Zëri kritik në diskutime.
– Aktivizmi paqësor (p.sh., protesta, arti, edukimi).
– Mbështetja e të drejtave të dobëtave.
4. Bilanci midis përshtatjes dhe principeve!
Nuk është gjithmonë e lehtë të gjesh këtë bilanc. Disa udhëzime jane:
– Vlerat personale: Nëse diçka shkel parimet tuaja thelbësore (p.sh., drejtësia, njerëzimi), kundërshtimi bëhet detyrë.
– Kostoja e heshtjes: A do të ndjehesh fajtor për heshtjen tënde 10 vjet më vonë?
– Alternativat kreative: Ndonjëherë mund të ndryshosh sistemin nga brenda, duke përdorur strategji të zgjuara.
5. Përfundim: Mos u bëj pjesë e problemit!
Siç thotë një proverb i vjetër: *Nëse je neutral në situata padrejtësie, ke zgjedhur anën e shtypësit”. Konformizmi nuk është gjithmonë i keq, por kur bëhet mjet për të normalizuar mizori, kthehet në mëkate.
Vepra më e vogël e guximshme është më e mirë se heshtja e plotë.
