Irmgard Furchner, ish-sekretare e një kampi nazist përqendrimi në Poloninë e pushtuar gjatë Luftës së Dytë Botërore, është ndarë nga jeta më 14 janar në moshën 99-vjeçare, e teksa lajmi është publikuar ditëve të fundit.
Furchner, e cila punoi si sekretare dhe daktilografiste për komandantin e kampit të përqendrimit Stutthof, afër qytetit të sotëm Gdansk, u dënua me dy vjet burg me kusht, pasi u shpall fajtore për bashkëpunim në vrasjen e më shumë se 10,000 njerëzve, kryesisht hebrenj, dhe për ndihmë në pesë tentativa për vrasje.
Nga një tavolinë zyre në zemër të nazistëve:
Në moshën 18-vjeçare, Furchner, atëherë me mbiemrin Dirksen, filloi punën në Stutthof si sekretare e komandantit Paul-Werner Hoppe, i cili më vonë u dënua për krime lufte. Edhe pse detyrat e saj përfshinin shkrimin dhe dërgimin e letrave, hetuesit gjermanë zbuluan se ajo shtypte urdhra ekzekutimi dhe lista deportimi, duke qenë kështu një pjesë aktive e sistemit të vrasjeve masive.
“Fakti që një sekretare, një pjesë burokratike e makinerisë së Holokaustit, u përball me drejtësinë është një hap historik,” tha avokati Onur Ozata, përfaqësues i disa të mbijetuarve të Holokaustit.
Gjyqi, arratisja dhe pendesa e vonuar:
Në një episod të pazakontë, Furchner u arratis përkohësisht në ditën kur duhej të dëgjonte akuzat ndaj saj. U kap në një stacion metroje pranë shtëpisë së saj jashtë Hamburgut. Ajo u gjykua si e mitur, për shkak të moshës që kishte gjatë luftës, ndërkohë që procesi zgjati për më shumë se pesë vite hetimesh dhe dëshmish nga të mbijetuar në SHBA dhe Izrael.
Gjatë gjyqit, dëshmitarë si Josef Salomonovic sollën në sallë fotografi të familjarëve të vrarë në kamp, për të përballur Furchner me pasojat e heshtjes dhe bashkëpunimit të saj. “Ajo mund të mos ketë shtypur butonin e gazit, por ishte pjesë e makinerisë që vrau babanë tim,” tha ai.
Në fjalën e saj të vetme gjatë procesit, Furchner tha:
“Më vjen keq për gjithçka që ndodhi. Më vjen keq që isha në Stutthof në atë kohë.”
Pas luftës, Furchner mbajti një jetë të qetë si punonjëse administrative në Gjermaninë veriore. Ajo u martua me një ish-oficer SS dhe mbajti një profil të ulët për dekada, derisa drejtësia gjermane vendosi të risjellë në vëmendje edhe bashkëpunëtorët më të ulët të sistemit nazist.
Me vdekjen e saj, mbyllet një tjetër kapitull i errët i përballjes së Gjermanisë me të kaluarën naziste, një kujtesë e dhimbshme e asaj që mund të ndodhë kur indiferenca dhe bindja verbale i shërbejnë një regjimi vdekjeprurës.
