Aleanca e Profesionistëve të Lirë ka dorëzuar propozimet e saj në kuadër të procesit të konsultimit publik për reformimin e tatimit mbi pasuritë e paluajtshme, duke u bazuar në praktikat më të mira të Bashkimit Evropian dhe vendeve të OECD-së. Qëllimi kryesor, sipas Aleancës, është ndërtimi i një sistemi tatimor që mbron shtresat e mesme e të ulëta, garanton të drejtën e strehimit dhe nxit zhvillimin e qëndrueshëm të tregut.
1. Mbrojtja e banesës kryesore
Një nga propozimet kyçe është përjashtimi i banesës kryesore nga tatimi mbi ndërtesat ose aplikimi i një norme simbolike. Po ashtu, fitimi nga shitja e banesës kryesore të mos tatohet me tatim mbi fitimin kapital, duke ndjekur modelet e vendeve të BE-së dhe OECD-së. Për pasuritë e tjera, tatimi mbi fitimin kapital të jetë progresiv dhe i korrigjuar për inflacionin dhe kostot e justifikuara, në mënyrë që të tatohet vetëm fitimi real.
2. Tatim i diferencuar sipas destinacionit
Aleanca kërkon që sistemi tatimor të bëjë dallim midis pasurive të përdorura për banim vetjak, atyre për aktivitet ekonomik (qira, zhvillim, shitje) dhe pasurive të trashëguara e përdorura sporadikisht. Kjo, sipas tyre, do të shmangte barazimin e padrejtë mes pronave të trashëguara dhe portofolëve të investimeve.
3. Vlerësim mbi bazën reale të tregut
Një tjetër propozim është që baza tatimore të përcaktohet mbi vlerën reale të tregut të pasurisë, duke përdorur të dhëna të besueshme nga tregu i lirë. Referencat tatimore do të përdoren vetëm kur mungojnë të dhënat ose kur çmimi i deklaruar është fiktiv.
4. Stimuj për riinvestimin
Për të nxitur qarkullimin e kapitalit dhe zhvillimin e sektorit të ndërtimit, propozohet që tatimi mbi fitimin kapital të rimbursohet plotësisht kur të ardhurat nga shitja e pasurisë riinvestohen brenda një viti. Sipas Aleancës, ky mekanizëm ka dhënë rezultate pozitive në vende si Hungaria, Italia, Gjermania dhe SHBA.
5. Norma optimale dhe kontrolle më të forta
Aleanca sugjeron një normë tatimore maksimale prej 3% mbi ndërtesat dhe tokën e zënë, duke argumentuar se kjo do të rrisë të ardhurat përmes zgjerimit të bazës tatimore, do të ulë informalitetin dhe do të nxisë formalizimin e pronësisë. Njëkohësisht, kërkohet forcim i kontrolleve mbi burimin e të ardhurave të përdorura për blerjen e pasurive, për të parandaluar pastrimin e parave.
Në përfundim, Aleanca e Profesionistëve të Lirë bën thirrje që procesi i reformës të jetë transparent, gjithëpërfshirës dhe i bazuar në dialog të hapur me qytetarët, biznesin dhe profesionistët, në mënyrë që të arrihet një zgjidhje e drejtë dhe e qëndrueshme për të gjithë.
Letra e plotë
Të nderuar,
Në kuadër të procesit të konsultimit publik mbi reformimin e tatimit mbi pasuritë e paluajtshme, dhe duke u bazuar në praktikat më të mira të Bashkimit Evropian dhe vendeve të OECD-së, paraqesim për shqyrtim propozimet e mëposhtme. Qëllimi ynë është që politika tatimore në këtë fushë të balancojë interesin fiskal të shtetit me mbrojtjen e shtresave të mesme e të ulëta dhe të stimulojë një zhvillim të qëndrueshëm të tregut të pasurive të paluajtshme.
1. Mbrojtja e banesës kryesore dhe lehtësimi fiskal për strehimin bazë
Në shumicën e vendeve të BE-së, banesa kryesore e tatimpaguesit përjashtohet plotësisht ose i nënshtrohet një reduktimi të konsiderueshëm të tatimit mbi ndërtesat (deri në 80%). Ky model garanton mbrojtjen e strehimit bazë si e drejtë themelore sociale.
Propozimi ynë është që:
1. Banesa kryesore të përjashtohet nga tatimi mbi ndërtesat ose të tatohet me një normë simbolike.
2. Fitimi nga shitja e banesës kryesore të përjashtohet nga tatimi mbi fitimin kapital, duke ndjekur modelin e OECD dhe shumicës së vendeve anëtare të BE-së.
3. Për pasuritë e tjera, tatimi mbi fitimin kapital të aplikohet në mënyrë progresive, por i korrigjuar për efektet e inflacionit dhe kostove të justifikuara financiare (p.sh. interesat hipotekore, shpenzimet e rikonstruksionit), për të siguruar që tatohet vetëm fitimi real dhe jo vlera e fryrë artificialisht nga tregu ose faktorë makroekonomikë.
2. Diferencimi i pasurive sipas destinacionit dhe origjinës
Një sistem tatimor i drejtë duhet të bëjë dallim mes:
1. Pasurive të destinuara për përdorim vetjak.
2. Pasurive të destinuara për aktivitet ekonomik (qira, zhvillim, shitje).
3. Pasurive të trashëguara për motive familjare dhe të përdorura në mënyrë sporadike (p.sh. shtëpi pushimi).
Propozojmë që tatimi të jetë i diferencuar sipas destinacionit dhe qëllimit ekonomik të pasurisë, duke shmangur barazimin e padrejtë midis një prone të dytë të trashëguar dhe një portofoli investimesh të qëllimshëm në pasuri të paluajtshme. Kjo qasje siguron drejtësi fiskale, shmang penalizimin e familjeve dhe parandalon spekulimet e tepruara në treg.
3. Përcaktimi i bazës tatimore mbi vlerën reale të tregut
Rekomandojmë që baza tatimore të përcaktohet mbi vlerën e tregut të pasurisë, të vlerësuar nga tregu i lirë dhe burime të besueshme të të dhënave. Referencat tatimore duhet të përdoren vetëm si mjet alternativ në këto raste:
1. Kur nuk ekzistojnë të dhëna të mjaftueshme të tregut.
2. Kur çmimi i deklaruar është qartësisht fiktiv.
Kjo shmang diskriminimin tatimor dhe situatat ku pasuri me cilësi e vendndodhje të ndryshme tatohen në mënyrë identike.
4. Stimuj fiskalë për riinvestimin e të ardhurave
Për të nxitur qarkullimin e kapitalit dhe zhvillimin e sektorit të ndërtimit, propozojmë:
1. Rimbursim të plotë të tatimit mbi fitimin kapital kur të ardhurat nga shitja e pasurisë riinvestohen brenda 12 muajve nga transaksioni.
2. Ky mekanizëm, i zbatuar në Hungari, Itali, Gjermani dhe SHBA, ka gjeneruar rritje të ndjeshme të transaksioneve dhe punësimit në sektorin e ndërtimit.
5. Norma tatimore optimale dhe forcimi i mekanizmave të kontrollit
Bazuar në analizën e praktikave të kaluara, një normë tatimore jo më e lartë se 3% mbi ndërtesat dhe tokën e zëna është optimale për:
1. Rritjen e të ardhurave buxhetore përmes zgjerimit të bazës tatimore.
2. Uljen e nivelit të informalitetit në tregun e pasurive të paluajtshme.
3. Nxitjen e transaksioneve dhe formalizimit të pronësisë.
Paralelisht, kërkohet forcimi i mekanizmave të kontrollit mbi burimin e të ardhurave të përdorura në blerjen e pasurive të paluajtshme, për të parandaluar pastrimin e parave dhe për të mbrojtur integritetin e tregut.
Përfundim
Këto rekomandime synojnë të ndërtojnë një sistem tatimor mbi pasuritë e paluajtshme që është socialisht i drejtë, ekonomikisht nxitës dhe administrativisht i zbatueshëm e transparent. Besojmë se procesi i reformës duhet të zhvillohet me transparencë të plotë, me kohë të mjaftueshme për konsultim dhe me përfshirjen aktive të të gjithë aktorëve kryesorë: profesionistëve të fushës, qytetarëve, biznesit dhe administratës publike.
Në pritje të një procesi konsultimi konstruktiv, shprehim gatishmërinë tonë për të kontribuar në mënyrë aktive dhe për të qenë pjesë e dialogut publik. Mbetemi në dispozicion për çdo sqarim teknik dhe diskutim të mëtejshëm, me synimin e përbashkët për të arritur një zgjidhje të drejtë dhe të qëndrueshme për të gjithë.
