Nga Prof.Pal Nikolli
Emigrimi nga Shqipëria nuk është thjesht një trend, por një fenomen i vazhdueshëm dhe masiv që ka prekur thellë shoqërinë dhe ekonominë e vendit. Ky është një fenomen kompleks, i lidhur ngushtë me historinë dhe zhvillimin post-komunist të Shqipërisë. Njerëzit nuk largohen për një arsye të vetme, por për një kombinim të faktorëve të ndërlikuar që i shtyjnë të kërkojnë një jetë më të mirë jashtë kufijve të atdheut.
Faktorët kryesorë që e shtyjnë emigracionin.
- Motivi ekonomik: Kërkesa për një jetë të denjë.
Pa asnjë dyshim, edhe shkaqet ekonomike janë një shtytës kryesor i emigrimit shqiptar.
· Papunësia dhe mundësitë e kufizuara: Shkalla e lartë e papunësisë, veçanërisht midis të rinjve dhe të diplomuarve, është një sfidë kronike. Ekonomia nuk krijon mjaftueshëm vende pune me pagesë konkurruese për të absorbuar fuqinë punëtore.
· Pagat e ulta: Të ardhurat mesatare në Shqipëri janë ndër më të ulëtat në Evropë. Edhe ata që kanë punë shpesh e hasin vështirësi për të siguruar një standard jetese të mirë për familjen.
· Kostoja e lartë e jetesës: Çmimet e banesave, energjisë, ushqimit dhe shërbimeve thelbësore janë shumë të larta kur krahasohen me të ardhurat mesatare, duke e bërë jetesën të vështirë për shumica e popullsisë.
- Sistemi i dobët dhe mungesa e besimit.
Shumë shqiptarë nuk largohen thjesht për arsye financiare, por për shkak të një ndjenje të thellë mosbesimi ndaj sistemit.
· Korrupsioni dhe nepotizmi: Një perceptim i fortë i korrupsionit në administratën publike dhe në tregun e punës krijon një ndjenjë demoralizuese se suksesi varet më shumë nga “lidhjet” se sa nga meritokracia dhe aftësitë personale.
· Shërbimet publike të dobëta: Sistemi shëndetësor dhe arsimor janë të mbingarkuar dhe shpesh me cilësi të kufizuar. Mungesa e investimeve i bën qytetarët të shohin emigracionin si mënyrën e vetme për t’u siguruar kujdes shëndetësor dhe arsim cilësor për fëmijët e tyre.
· Mungesa e drejtësisë: Një mosbesim i përgjithshëm në institucionet dhe në aftësinë e shtetit për të ofruar drejtësi dhe zgjidhje të problemeve shtyn njerëzit të kërkojnë stabilitet në vende të tjera.
- Shpresat sociale dhe tërheqja e komuniteteve ekzistuese.
Emigrimi është gjithashtu një çështje sociale dhe familjare.
· E ardhmja e fëmijëve: Për shumë prindër, vendimi për të emigruar është një investim i pastër për të ardhmen e fëmijëve të tyre, për t’u siguruar që ata kenë akses në mundësi më të mira arsimore dhe profesionale.
· Rrjetet e migrantëve: Prania e familjeve, të afërmve dhe miqve të vendosur tashmë jashtë vendit e bën procesin e emigrimit shumë më pak të frikshëm dhe më të arritshëm. Këto rrjet ofrojnë ndihmë fillestare, strehim dhe udhëzime, duke krijuar një efekt “tërheqje zinxhiri”.
· Zhvillimi personal: Për brezin e ri, emigrimi shpesh lidhet me dëshirën për të pa botën, për të studiuar në universitete ndërkombëtare dhe për të përjetuar një mënyrë jetese të ndryshme.
- Faktorë të tjerë ndikues.
· Stabiliteti politik: Edhe pse është përmirësuar me kalimin e kohës, pasojat e tranzicionit të vështirë dhe polarizimi politik kanë lënë një trashëgimi pasigurie tek shumë qytetarë.
· Ndikimi i globalizimit: Qasja në internet dhe media globale u tregon njerëzve në mënyrë të vazhdueshme standardet dhe mundësitë e jetesës në vendet e zhvilluara, duke rritur dëshirat dhe pritshmëritë.
Ky eksod masiv ka pasur dhe ka pasoja të mëdha për Shqipërinë:
· Rrjedhja e trurit (Brain Drain): Humbja e intelektualëve, të diplomuarve dhe punëtorëve të kualifikuar është ndoshta pasoja më e dëmshme, pasi e privon vendin nga forcat më produktive dhe inovative.
· Pasoja demografike: Popullsia po pakësohet dhe vjetrohet në mënyrë alarmante, me një numër gjithnjë e më të vogël të të rinjve që mbesin për të mbajtur ekonominë dhe për tu kujdesur për popullsinë në moshë pensioni.
· Remitancat: Nga ana tjetër, paratë e dërguara nga mërgatët (remitancat) janë një burim jetik për mijëra familje dhe një kontribues i rëndësishëm në Prodhimin e Brendshëm Bruto të vendit.
Përfundimisht, shqiptarët emigrojnë sepse kërkojnë diçka themelore: mundësi, drejtësi dhe një perspektivë të qëndrueshme për të ardhmen, të cilat ata e ndiejnë se nuk mund t’i gjejnë në mënyrë të kënaqshme në vendlindje.
