nga Prof.Dr. Pal Nikolli
Politika, në formën më të pastër, është një urë midis jetës reale dhe vendimmarrjes kolektive. Ajo është instrumenti me të cilin shoqëria përpiqet të përkthejë përvojën, sakrificën dhe sfidat e qytetarëve në vendime që formojnë të ardhmen. Por kur ata që marrin pushtetin nuk kanë njohur kurrë djersën e punës së përditshme, lodhjen që formon karakterin dhe përgjegjësinë që lind nga sfidat reale, politika shndërrohet në teatër iluzionesh dhe manipulimesh.
Një shprehje e thjeshtë, por tronditëse, e një figure politike italiane thotë se politikanët “nuk dinë të bëjnë asnjë punë tjetër sepse nuk kanë punuar asnjë ditë në jetën e tyre”. Kjo nuk është thjesht kritikë ndaj individëve – është paralajmërim për tërë shoqërinë: pa rrënjë në realitet, çdo pushtet është një makineri që prodhon boshllëk, arrogancë dhe kolaps të pazgjidhshëm.
Historia e shekujve të fundit është e mbushur me shembuj të tmerrshëm. Në Evropën e shekullit XX, regjimet që u mbajtën nga elitë pa përvojë praktike shpesh prodhuan katastrofa ekonomike dhe sociale. Diktatura të ndryshme i përfaqësuan vetëm sallonet e privilegjuara dhe nuk kuptonin barrën e jetës reale: lodhjen e punës, vuajtjet e popullit dhe sfidat e mbijetesës. Rezultati ishte varfëri, emigrim masiv, kriza morale dhe rënie besimi qytetar.
Në Ballkan dhe Shqipëri, të dhënat historike tregojnë se politikanët pa përvojë reale kanë shënuar periudha të krizave të thella. Kur elita politike nuk ka njohur asnjë ditë pune në jetën e zakonshme, vendimet janë marrë pa njohuri të thella mbi realitetin social dhe ekonomik. Ligjet shndërrohen në letra pa efekt, institucionet në makina burokratike bosh, dhe qytetari i zakonshëm mbetet peng i një teatri të madh egoje dhe arrogancë.
Nga ana tjetër, udhëheqësit që kanë kaluar nëpër sfidat e jetës reale – që kanë punuar në terren, në fabrika, në bujqësi ose në institucionet lokale – tregojnë një model të kundërt: ata kuptojnë se politika nuk është lojë imazhi, por një detyrë që kërkon durim, përkushtim dhe ndjeshmëri ndaj jetës reale të qytetarëve. Në Shqipëri, figura të cilat kanë pasur rrënjë në jetën reale shpesh kanë shmangur kolapsin ekonomik ose kanë menaxhuar krizën me vendime pragmatike. Përvoja e jetës formon jo vetëm mençuri, por edhe empati dhe aftësi për të kuptuar pasojat reale të vendimeve politike.
Politika e salloneve bosh prodhon arrogancë. Ajo prodhon retorikë të bukur pa efekt dhe fjalë që nuk kanë mbështetje në përvojën e jetës reale. Ajo i shndërron institucionet në makina burokratike bosh, shërbimet publike në letra pa vlerë dhe qytetarin e zakonshëm në një spektator të pafuqishëm të teatrave të ego-s. Kur pushteti mbahet nga ata që nuk kanë përjetuar realitetin, çdo vendim i rëndësishëm përjeton vonesë, devijim ose shkatërrim, dhe shoqëria paguan çmimin e pafund për paaftësinë e udhëheqësve të saj.
Shembujt ndërkombëtar janë të qartë. Në Francë dhe Itali, pushteti i elitave të pabazuara shpesh prodhoi kriza financiare dhe shoqërore. Në Gjermani, mungesa e përvojës reale dhe privilegji i salloneve çoi në vendime katastrofike gjatë shekullit XX. Çdo herë, modeli ishte i njëjtë: politika pa rrënjë është si pemë e tharë që rritet mbi shkëmb – duket e gjallë, por nuk prodhon fryte.
Në Shqipëri, historia bashkëkohore pas viteve ’90 tregon të njëjtën logjikë: politikanët që nuk kanë njohur sfidat e përditshme të qytetarëve shpesh kanë prodhuar krizë ekonomike, shërbime publike të dështuara dhe humbje besimi. Politika e salloneve bosh nuk është thjesht keqmenaxhim; është grabitje e djersës, kohës dhe shpresës së qytetarëve.
Lexuesi duhet të kuptojë: kjo nuk është thjesht kritikë ndaj individëve, është thirrje për vetëdije qytetare. Çdo heshtje, çdo zgjedhje e pa reflektuar për politikanët pa rrënjë, është pjesë e tradhtisë ndaj shoqërisë. Historia tregon se të papërvojshmit sjellin kolaps, ndërsa ata që kuptojnë rëndësinë e punës dhe lodhjes shpëtojnë shoqërinë.
Politika pa rrënjë është pemë e tharë në sallonet bosh: duket e gjallë, por nuk prodhon fryte. Çdo ditë që kalon, lodhja e qytetarëve, djersa e tyre dhe sakrificat shndërrohen në ushqim për arrogancën e elitës së pabazuar. Pushteti është detyrë, jo privilegj. Ai kërkon rrënjë të forta në realitet, përvojë dhe përgjegjësi.
Në fund, mesazhi është i fortë dhe i domosdoshëm: pa rrënjë në jetën reale, pushteti vdes, shoqëria vuan, dhe drejtësia mbetet vetëm një iluzion. Historia dhe përvoja e botës dhe Shqipërisë e kanë thënë qartë: vetëm ata që kanë rrënjë të forta në jetën reale mund të çojnë shoqërinë drejt lulëzimit dhe drejtësisë të vërtetë. Çdo qytetar që hesht është bashkëfajtor; çdo qytetar që reflekton dhe zgjedh me mend, mund të shpëtojë pemën e shoqërisë së tij nga tharja dhe kolapsi.
