nga Pal Nikolli
Ekziston një paradoks i heshtur që rëndon mbi shoqëritë tona: njerëzit që jetojnë nën të njëjtin qiell dhe mbi të njëjtën tokë, ndajnë dy realitete krejtësisht të ndryshme. Në njërën anë është bota e pushtetarëve dhe e atyre që ushqehen prej saj – një univers i mbyllur, i ngrohur nga privilegjet dhe i mbrojtur nga çdo lloj krize. Në anën tjetër qëndron populli i thjeshtë, i zhytur në përditshmërinë e lodhshme, në ankthin e mbijetesës, në barrën e taksave, dhe shpesh në pamundësinë për të kapërcyer kufijtë e vendosur prej të parëve.
Këto dy botë nuk komunikojnë, edhe pse duken sikur jetojnë në të njëjtin vend. Për elitën e pushtetit, realiteti matet me luksin e jetës, me shkollat më të mira ku dërgohen fëmijët, me mjekimin më cilësor në klinikat më të shtrenjta, me sigurinë e garantuar nga roje dhe institucione që punojnë për ta. Për qytetarin e thjeshtë, realiteti është radha e gjatë në spitale publike, paga që nuk mjafton, shkollat e rrënuara, mungesa e shpresës dhe ndjenja se mundësitë janë një luks i rezervuar vetëm për pakicën.
Në thelb, kjo ndarje nuk është thjesht ekonomike, por edhe morale dhe filozofike. Është ndarja mes atyre që e shohin pushtetin si pronë private dhe atyre që e shohin si shpresë të përbashkët. Është ndarja mes atyre që jetojnë me sigurinë e privilegjit dhe atyre që përballen me pasigurinë e jetës së zakonshme. Është ndarja mes atyre që shijojnë lirinë e pafund dhe atyre që ndihen të ngujuar brenda kufijve të padukshëm të një sistemi të padrejtë.
Historia e njerëzimit është e mbushur me shembuj të tillë: perandorë dhe oborret e tyre jetonin në luksin e pallateve, ndërsa popujt vuanin urinë; industrialistët e shekujve modernë grumbullonin pasuri të pamatshme, ndërsa punëtorët djersitnin në miniera e fabrika. Edhe sot, pavarësisht teknologjisë, globalizimit dhe demokracisë së shpallur, dy botët vijojnë të jetojnë paralelisht, sikur të ishin dimensione të ndryshme të realitetit.
Kjo gjendje ngre një pyetje thelbësore filozofike: a është e mundur një bashkim i këtyre dy botëve, apo ndarja mes tyre është e përjetshme? A mund të gjendet një ekuilibër, ku pushteti të mos përkthehet vetëm në privilegj, por edhe në përgjegjësi? A mundet që të pasurit dhe të pushtetshmit të mos e shohin veten si zotër të fatit të të tjerëve, por si shërbyes të një shoqërie më të drejtë?
Nëse jo, atëherë dy botët do të vijojnë të largohen edhe më shumë nga njëra-tjetra. Njëra do të ngrihet mbi kulla të larta, duke u izoluar nga realiteti, ndërsa tjetra do të mbetet në rrugë, e lodhur, e zhgënjyer, dhe gjithnjë e më e padurueshme ndaj pabarazisë. Dhe kur hendeku bëhet shumë i thellë, historia ka treguar se shoqëritë nuk ecin përpara – ato tronditen, përmbysen, dhe lindin nga e para.
Prandaj, përpara nesh është një zgjedhje e heshtur: ose të pranohen dy botët si të pashmangshme, duke e lënë shoqërinë të ndjekë ritmin e saj të pabarabartë, ose të kërkohet një urë mes tyre – një urë drejt drejtësisë, barazisë dhe një realiteti ku të gjithë, pavarësisht pozitës, të ndihen pjesë e të njëjtit univers njerëzor.
Në fund të fundit, qielli është i njëjtë për të gjithë. Por çështja qëndron: a do të arrijmë ndonjëherë të jetojmë në të njëjtën botë nën të?