Nga Prof.Dr.Pal Nikolli
Në çdo shoqëri, ndërrimi i pushtetit shpresohet të jetë momenti i frymës së re, i moralit të ringjallur, i përulësisë që i rikthehet shërbimit publik. Por shpesh, realiteti është një pasqyrë e hidhur: sapo njeriu merr pushtetin, ndryshon. Dhe ky ndryshim nuk ndodh në thellësitë e shpirtit të tij, por në sipërfaqe – në veshje, në qëndrim, në tonin e zërit, në mënyrën si ecën, si sheh, si flet, si ushqehet e si i shikon të tjerët. Pushteti, që duhet të jetë barrë dhe përgjegjësi, shndërrohet në kostum të ri, në shenjë dallimi, në luks që ndan “të zgjedhurin” nga të zakonshmit.
Ka diçka thellësisht filozofike në këtë përmbysje: njeriu që dje ishte pjesë e turmës, sot kërkon ta vështrojë turmën nga lart. Pushteti nuk e përmirëson njeriun – vetëm e zbulon. E zbulon se sa i etur ishte për t’u ndier më i madh, më i ditur, më i pasur, më i rëndësishëm. Dhe ndërsa përulësia shuhet, në vend të saj lind një ndjenjë e rreme madhështie, që rritet bashkë me pasurinë, me luksin, me barkun, me distancën që ndan sunduesin nga të sunduarit.
Në një mënyrë të pashmangshme, pushteti krijon një realitet paralel. Brenda tij, çdo pasqyrë është e shtrembër: zëri i arsyes shndërrohet në urdhër, përvoja e tjetrit në kërcënim, e vërteta në pengesë. Dhe kështu, ai që dje ishte qytetar i zakonshëm, sot flet me tonin e “të diturit të botës”. Fjalët e tij bëhen të mëdha, por kuptimi i tyre zbrazet; premtimet janë të ndritshme, por rrënjët e tyre janë të cekëta.
Shkëlqimi i jashtëm është veç një maskë e brendshme boshësie. Kostumet e shtrenjta, shtëpitë e ndritshme, udhëtimet jashtë vendit, shkollat elitarë për fëmijët – të gjitha janë mënyra për të ndërtuar një mur mes vetes dhe realitetit. Sepse sa më shumë rritet luksi, aq më shumë humbet lidhja me jetën e thjeshtë, me njerëzit, me vështirësitë e tyre, me frymën që i mbajti gjallë si pjesë e popullit.
Në fakt, pushteti nuk është as mallkim, as bekim – është provë. Dhe kjo provë rrallë kalon. Pushteti është si një pasqyrë që nuk gënjen: ai e tregon me saktësi kush je në të vërtetë. Ai që e përdor për të shërbyer, mbetet njeri. Ai që e përdor për t’u dalluar, bëhet karikaturë e vetvetes. Dhe historia është plot me njerëz që u transformuan jo për nga mençuria, por për nga pamja, jo për nga përulësia, por për nga pamja e jashtme që maskon brendinë.
Ndoshta këtu qëndron drama e vërtetë e shoqërive moderne: pushteti, që duhej të ishte mjet për të ngritur të tjerët, kthehet në pasqyrë për të rritur vetëm egon e atij që e mban. Ai që dje fliste për drejtësi, sot ndan privilegje. Ai që dikur e njihte shijen e thjeshtë të bukës, sot e harron aromën e saj. Ai që dikur ndiente barrën e përgjegjësisë, sot e ndien veç peshën e kolltukut.
Por koha ka një mënyrë të çuditshme për të bërë drejtësi. Luksit i venitet shkëlqimi, rrobat zbehen, trupat plaken, dhe mbetet vetëm kujtimi i asaj që njeriu ka bërë me pushtetin që iu dha. Atëherë zbulohet nëse ai pushtet ishte bekim për të tjerët apo dënim për veten.
Në fund, gjithçka kthehet në një pyetje të thjeshtë, por thellësisht njerëzore: kush ndryshoi kë? Njeriu e ndryshoi pushtetin apo pushteti e ndryshoi njeriun? Dhe përgjigjja, për fat të keq, shpesh dëgjohet në heshtjen e zhgënjimit kolektiv – sepse shumëkush që u ngrit për të shërbyer, përfundoi duke i shërbyer vetes.
Dhe kështu, cikli përsëritet: njerëzit presin shpëtimtarë, por marrin vetëm të pasuruar të rinj. E ndoshta mësimi më i thellë që duhet të nxjerrim është ky: pushteti nuk ndryshon askënd – ai vetëm i jep mundësinë njeriut të tregojë kush ishte në të vërtetë.
