Shqipëria po hedh një hap të rëndësishëm drejt forcimit të transparencës dhe integritetit në jetën publike, me publikimin për konsultim të projektligjit “Për Lobimin” – një akt i ri që synon të vendosë rregulla të qarta për mënyrën se si individët, kompanitë apo grupet e interesit mund të ndikojnë në vendimmarrjen shtetërore.
Rregulla të reja për një proces të hapur dhe të kontrollueshëm
Ligji i ri përcakton se çdo aktivitet lobimi duhet të jetë i regjistruar, i deklaruar dhe i raportuar publikisht, në mënyrë që qytetarët, mediat dhe shoqëria civile të kenë mundësi të ndjekin ndikimet që ushtrohen mbi institucionet publike.
Ky hap vlerësohet si një instrument thelbësor për ndërtimin e një qeverisjeje të hapur dhe të besueshme, duke reduktuar hapësirat për ndikime të fshehta apo konflikte interesi.
Regjistrimi i detyrueshëm i lobistëve, deklarimi i burimeve të financimit dhe raportimi periodik i veprimtarive do të krijojnë një mjedis ligjor transparent, ku çdo kontakt ndërmjet lobistëve dhe zyrtarëve publikë bëhet i verifikueshëm. Kjo nismë përputhet me praktikat më të mira të Bashkimit Europian, të cilat kërkojnë standarde të larta të integritetit institucional dhe llogaridhënies publike.
Komisioneri, institucioni përgjegjës për mbikëqyrjen
Autoriteti përgjegjës për zbatimin e ligjit është Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale (KDIMDP), i cili do të krijojë dhe administrojë Regjistrin Publik të Lobistëve.
Ky regjistër do të përmbajë të dhëna mbi identitetin e lobistëve dhe përfituesve të lobimit, temat e veprimtarisë së tyre, kontaktet me zyrtarët publikë, raportet gjashtëmujore mbi burimet financiare dhe shpenzimet.
Komisioneri do të ketë të drejtën të verifikojë të dhënat, të kërkojë informacion shtesë, të vendosë sanksione administrative dhe të publikojë çdo vit një raport të posaçëm mbi zbatimin e ligjit.
Kush mund të ushtrojë lobim dhe çfarë ndalohet
Ligji përcakton se lobimi mund të ushtrohet vetëm nga persona fizikë ose juridikë të regjistruar, vendas apo të huaj, që plotësojnë një sërë kriteresh të rrepta ligjore.
Përjashtohen nga e drejta për të lobuar: personat e dënuar për vepra penale të rënda; subjektet me detyrime tatimore të pashlyera; kompanitë në proces falimentimi; individët që kanë ushtruar më parë lobim të paregjistruar.
Në mënyrë të veçantë, ish-zyrtarët publikë (deputetë, ministra, drejtues institucionesh të pavarura) nuk mund të ushtrojnë lobim për dy vjet pas largimit nga detyra, për të shmangur konfliktin e interesave dhe përdorimin e informacionit të brendshëm për përfitime private.
Raportim i detyrueshëm i kontakteve lobuese
Një risi thelbësore e ligjit është detyrimi i zyrtarëve publikë për të raportuar çdo kontakt me lobistët brenda 15 ditëve.
Raportet do të përmbajnë emrin e lobistit, datën, temën e diskutimit dhe do të publikohen në regjistrin publik, duke ruajtur konfidencialitetin e të dhënave personale dhe sekreteve shtetërore.
Mosraportimi ose deklarimi i pasaktë do të sjellë gjobë nga 100,000 deri në 500,000 lekë, si dhe masa të tjera administrative, përfshirë pezullimin nga e drejta për të lobuar.
Përjashtimet dhe veprimtaritë që nuk konsiderohen lobim
Projektligji përcakton qartë se aktivitetet akademike, kërkimore, konsultimet publike pa pagesë, deklaratat e organizatave jofitimprurëse apo komunikimet ndërinstitucionale nuk përbëjnë lobim, për sa kohë nuk kryhen në interes të një pale të tretë.
Gjithashtu, shkrimet mediatike dhe pjesëmarrja e qytetarëve në proceset demokratike nuk futen në këtë kategori.
