nga Pal Nikolli
Në çdo shoqëri që pretendon të jetë demokratike, ekziston një vijë e hollë – shpesh e padukshme, por thelbësore – që ndan pushtetin nga abuzimi, autoritetin nga arbitrariteti, qeverisjen nga sundimi. Vendimi i fundit i Gjykatës Kushtetuese, përtej çështjes konkrete që e shkaktoi, është një rikujtesë e fuqishme se kjo vijë ende ekziston, se ajo nuk mund të fshihet as nga pushteti më i fortë dhe as nga arroganca më e heshtur e tij.
Në thelb, gjykata nuk foli vetëm për një emër apo një mandat. Ajo foli për një parim që në këtë vend shpesh harrohet: se pushteti është i kufizuar me qëllim që liria të jetë e pakufizuar. Ky është thelbi i çdo rendi kushtetues – jo për të dobësuar qeverinë, por për ta mbajtur atë brenda kornizave të arsyes dhe të ligjit.
Në Shqipëri, tendenca për të përthithur çdo gjë në një qendër unike vendimmarrjeje është bërë gati një zakon historik. Pushteti qendror, në çdo formë që ka marrë ndër vite, e ka parë pushtetin vendor si degë periferike, si strukturë që duhet bindur e jo si partner që duhet respektuar. Por ky vendim e përmbys këtë hierarki mendësish, duke i kujtuar politikës se bashkitë nuk janë “zyra lokale të qeverisë”, por institucione të qytetarëve – të atyre që, në thelb, përbëjnë sovranin e vërtetë të shtetit.
Ky akt nuk është vetëm një fitore juridike; është një korrigjim kulturor. Sepse në një vend ku ligji shpesh lexohet si këshillë, jo si detyrim, rikthimi i kufijve institucionalë është më shumë se një vendim gjykate – është një mësim për maturinë e pushtetit. Është kujtesa se forca e qeverisjes nuk matet me numrin e institucioneve që mund të kontrollosh, por me aftësinë për të duruar ato që nuk mund t’i kontrollosh.
Në këtë kuptim, vendimi i Kushtetueses është edhe një pasqyrë për ne si shoqëri: a dimë të pranojmë që shteti nuk është një piramidë, por një sistem që qëndron në ekuilibër mes pushteteve? A jemi gati të kuptojmë se liria e një institucioni është garancia e lirisë sonë kolektive?
Në fund, demokracia nuk matet nga mënyra si qeveriset kur gjithçka është nën kontroll, por nga mënyra si reagon pushteti kur dikush i thotë “deri këtu”. Dhe sot, për herë të rrallë, një institucion i pavarur ia kujtoi qeverisë këtë fjalë të thjeshtë, por të rëndë në peshë.
Sepse nëse pushteti nuk njeh kufijtë e vet, atëherë as qytetari nuk ka më kufi për t’u mbrojtur.
