Tregtia e jashtme e Shqipërisë në Tetor 2025 paraqiti një tablo të larmishme zhvillimesh, ku eksportet shënuan një rikuperim të lehtë, ndërsa importet ruajtën ritmin e tyre të rritjes, duke çuar në zgjerim të mëtejshëm të deficitit tregtar. Sipas të dhënave të INSTAT, eksportet e mallrave në këtë muaj arritën në 31 miliardë lekë, një rritje modeste prej 1% në krahasim me Tetorin e vitit të kaluar, por ndjeshëm më e lartë se një muaj më parë, me një rritje prej 14,5% kundrejt Shtatorit. Importet arritën në 80 miliardë lekë, me një rritje vjetore prej 3,6% dhe mujore prej 6,3%, duke reflektuar një kërkesë të fortë në tregun vendas, sidomos për kategoritë e mallrave me peshë të lartë në konsum dhe në industri.
Ky zhvillim solli edhe rritjen e deficitit tregtar në 49 miliardë lekë, një zgjerim me 5,4% krahasuar me Tetorin 2024 dhe me 1,6% krahasuar me muajin Shtator. Kjo dinamikë pasqyron faktin se importet po rriten me ritme më të shpejta sesa eksportet, ndërsa strukturat e ndryshme të mallrave vijojnë të pësojnë luhatje të theksuara nga muaji në muaj. Në dhjetëmujorin Janar–Tetor 2025, eksportet ranë me 7% duke zbritur në 291 miliardë lekë, ndërsa importet u ulën vetëm me 0,8%, në 737 miliardë lekë, çka solli një rritje të deficitit tregtar me 3,8%, në total 445 miliardë lekë.
Në përbërjen e eksporteve, rritja e Tetorit u mbështet kryesisht nga “Materiale ndërtimi dhe metale”, një grup që kontribuoi me +4,8 pikë përqindje në ndryshimin vjetor, duke treguar rigjallërim të sektorëve të lidhur me industrinë përpunuese dhe ndërtimin. Po ashtu, “Makineri, pajisje dhe pjesë këmbimi” dhanë një kontribut pozitiv prej +1,4 pikë përqindje, një sinjal i mirë për rritjen graduale të eksporteve me vlerë të shtuar më të lartë. Në anën tjetër të bilancit qëndrojnë grupet tradicionale të cilat kanë vuajtur goditje: “Minerale, lëndë djegëse dhe energji elektrike” me ndikim negativ -2,8 pikë përqindje, si dhe “Tekstile dhe këpucë” me -2,1 pikë përqindje, duke reflektuar sfidat e sektorit fason dhe uljen e çmimeve apo volumit të tregtisë së mallrave energjetike.
Në dhjetëmujor, tendenca e eksporteve mbetet e dobët. Rënia vjetore prej 7% lidhet kryesisht me humbjet e mëdha nga “Materiale ndërtimi dhe metale”, të cilat kanë dhënë ndikimin më të fortë negativ (-5,5 p.p.), por edhe nga grupi energjetik (-1,3 p.p.). Megjithatë, disa kategori vazhdojnë të rriten, si “Ushqime, pije dhe duhan” apo “Makineri dhe pajisje”, të cilat tregojnë se ekonomia shqiptare ruan potencial në disa segmente të diversifikuara.
Në planin e importeve, rritja vjetore prej 3,6% në Tetor është gjeneruar kryesisht nga mallrat energjetike. “Minerale, lëndë djegëse dhe energji elektrike” kontribuuan me +1,9 pikë përqindje, ndërsa “Produkte kimike dhe plastike” dhe grupi “Tekstile dhe këpucë” secili dha nga +0,9 p.p. Këto prirje tregojnë një kërkesë të lartë për lëndë të para industriale dhe materiale për prodhim. Në të kundërt, importet e “Materialeve të ndërtimit dhe metaleve” ranë me ndikim -0,9 p.p., duke reflektuar ngadalësime sezonale apo ulje të çmimeve në tregjet ndërkombëtare.
Edhe dhjetëmujori shfaq një strukturë të ngjashme: importet kanë rënë me 0,8%, kryesisht për shkak të uljes së “Makinerive dhe pajisjeve” (-1,2 p.p.) dhe “Materialeve të ndërtimit” (-1 p.p.). Nga ana tjetër, importet e mallrave energjetike vijojnë të jenë në rritje (+0,8 p.p.), së bashku me grupin e ushqimeve dhe pijeve (+0,6 p.p.), që pasqyron rritjen e konsumit të brendshëm dhe nevojën për furnizim të vazhdueshëm me mallra të domosdoshme.
Të dhënat sipas vendeve partnere tregojnë zhvendosje interesante në hartën tregtare të Shqipërisë. Në Tetor, eksportet drejt Greqisë u rritën me 10%, ndërsa ato drejt SHBA-ve pësuan një rritje të fortë, duke u pesëfishuar. Spanja regjistroi një rritje prej 28,9%, çka e pozicionon si një treg në zgjerim për produktet shqiptare. Në kahun tjetër, eksportet drejt Italisë ranë me 13,2%, një goditje domethënëse duke qenë partneri kryesor tregtar i vendit. Rënie pati edhe drejt Kosovës dhe Gjermanisë. Në dhjetëmujor, Italia dhe Kosova mbeten vendet me uljen më të madhe të eksporteve, ndërsa rritjet më të larta regjistrohen sërish me Greqinë, Gjermaninë dhe Spanjën.
Në importet e Tetorit, Italia shënoi rritje prej 6,1%, ndërsa Kina regjistroi një rritje të fortë prej 31,2%, duke reflektuar kërkesë të lartë për produkte teknologjike, pajisje, komponentë dhe mallra konsumi. Nga Greqia importet u rritën me 4,2%, ndërsa nga Turqia ranë me 20,3%, nga Gjermania me 2,4% dhe nga SHBA me 33,4%. Në dhjetëmujor, të njëjtat prirje konsolidohen: importet nga Kina rriten me 24,3%, ndërsa ato nga Turqia dhe Gjermania shënojnë rënie të theksuar.
Në nivel rajonal dhe europian, BE mbetet partneri më i rëndësishëm tregtar i Shqipërisë. Shkëmbimet me vendet e BE-së përbëjnë 57,4% të totalit të tregtisë së jashtme, ndërsa 69,8% e eksporteve shqiptare në Tetor kanë shkuar drejt vendeve të unionit. Italia, Kina, Greqia dhe Gjermania mbeten partnerët dominues, duke përfaqësuar peshën kryesore në eksportet dhe importet e vendit. Me 27,8% të totalit të shkëmbimeve, Italia ruan pozicionin e saj si partneri kryesor i Shqipërisë, pavarësisht luhatjeve të fundit.
Në analizë të përgjithshme, Tetori 2025 sjell një përmirësim të lehtë në eksporte dhe një rritje të qëndrueshme të importeve, por pa ndryshuar drejtimin e përgjithshëm të dhjetëmujorit, ku eksportet mbeten të dobëta dhe deficiti tregtar vijon të zgjerohet. Performanca e dobët e grupeve tradicionale, si mineralet dhe tekstilet, mbetet një sfidë për ekonominë shqiptare, ndërsa lëvizjet pozitive në disa tregje të BE-së, si dhe zgjerimi i eksporteve drejt SHBA-ve dhe Spanjës, përbëjnë dritëhije që ia vlen të ndiqen me vëmendje në muajt në vijim.
