Nga Prof.Dr.Pal Nikolli
Ka momente kur një rrëfim i thjeshtë publik, një analizë e qetë dhe e argumentuar, të detyron të reflektosh jo vetëm për ngjarjen që diskutohet, por për një sëmundje më të thellë të vetë shtetit. Jo për shkak të sensacionit, por për shkak të qartësisë. Sepse nganjëherë, drita më e fortë për të kuptuar të tashmen vjen nga ata që janë formuar në kohë të vështira, por me kritere të forta dijeje dhe disipline.
Një nga plagët më të heshtura të administratës moderne është keqkuptimi i nocionit të rinovimit. Shpesh “e reja” ngatërrohet me “të paprovuarën” dhe energjia me mungesën e maturisë. Brezat zëvendësohen, por nuk ndërthuren. Përvoja konsiderohet barrë, jo pasuri. Kujtesa institucionale shihet si pengesë për shpejtësinë, jo si gardian i gabimeve që nuk duhen përsëritur. Dhe kështu, shteti rrezikon të sillet si një organizëm që harron vetveten sa herë ndryshon ritmin e frymëmarrjes.
Administrata nuk është një sallë eksperimenti ku provohen ide të papjekura, por një trup i ndërlikuar ku çdo vendim bart pasoja për jetën e përditshme të qytetarëve. Ajo kërkon jo vetëm njohuri teorike, por edhe sens mase, përballje me krizën, qetësi në rrethana ekstreme dhe aftësi për të parashikuar atë që nuk shihet menjëherë. Këto cilësi nuk lindin vetëm nga librat, por nga koha, nga gabimet e përballuara, nga përgjegjësitë e mbajtura mbi supe.
Shoqëritë që i rezistojnë tronditjeve janë ato që dinë të ndërtojnë ura mes brezave. Aty ku rinia sjell guximin, dinamizmin dhe teknologjinë, ndërsa përvoja sjell orientimin, kujtesën dhe gjykimin. Kur këto dy burime nuk takohen, kur njëra përjashton tjetrën, lind një boshllëk i rrezikshëm: energji pa busull ose mençuri pa zë.
Problemi nuk qëndron te ardhja e brezave të rinj në administratë. Përkundrazi, ajo është e domosdoshme. Por çështja është mënyra: a hyjnë ata duke u mbështetur mbi një traditë profesionale, apo mbi një terren të zbrazët? A mësojnë nga ata që kanë kaluar stuhi, apo hidhen menjëherë në timon pa busull? Shteti nuk ndërtohet me përjashtime kategorike, por me shtresa përvoje që mbivendosen.
Në thelb, dilema është filozofike: a e shohim shtetin si një projekt të përditshëm eksperimentimi, apo si një institucion që duhet të ruajë vazhdimësi, rregull dhe memorie? Një shoqëri që harron të respektojë dijen e akumuluar rrezikon të bjerë në grackën e përsëritjes së gabimeve, duke i quajtur ato “sfida të reja”.
Harmonizimi i moshave, i formimeve, i shkollave dhe i përvojave nuk është luks, por domosdoshmëri. Ai është ekuilibri i padukshëm që e mban shtetin në këmbë në kohë të qeta dhe në kohë krize. Pa këtë ekuilibër, administrata kthehet ose në një trup të ngurtë që nuk lëviz dot, ose në një masë të paqëndrueshme që lëviz pa drejtim.
Ndoshta është koha të rishikohet jo vetëm se kush emërohet, por mbi çfarë parimi: jo thjesht mbi bazën e moshës apo diplomës së fundit, por mbi ndërthurjen e dijeve, maturisë dhe ndjenjës së përgjegjësisë. Sepse shteti nuk ka nevojë as për nostalgji të së shkuarës, as për entuziazëm të verbër ndaj së resë. Ai ka nevojë për urtësinë që lind kur e shkuara dhe e tashmja mësojnë të bashkëjetojnë.
