Nga Prof.Dr.Pal Nikolli
Ka momente kur fjala “përfaqësim” zbrazet nga domethënia e saj dhe mbetet vetëm si një formë e zbukuruar e boshllëkut. Institucionet që duhet të mishërojnë mendimin e arsyeshëm, debatin e matur dhe përgjegjësinë publike shndërrohen në skena ku zhurma mbizotëron mbi arsyen, ndërsa gjesti triumfon mbi dijen. Kjo nuk është thjesht një krizë sjelljeje; është një krizë kuptimi.
Një shoqëri e shëndetshme ndërtohet mbi marrëveshjen e pashkruar se ata që flasin në emër të saj e njohin peshën e fjalës. Kur kjo peshë humbet, kur fjalia bëhet e lehtë dhe mendimi i cekët, publiku nuk ndjehet i përfaqësuar, por i ekspozuar. Ekspozuar ndaj gabimeve që nuk janë të pafajshme, ndaj deklaratave që nuk janë thjesht të gabuara, por tregojnë mungesë përgatitjeje dhe respekti për inteligjencën kolektive.
Paradoksi thellohet kur hendeku ndërmjet kontributit real dhe shpërblimit simbolik e material bëhet i dukshëm. Në një vend ku puna e rëndë matet me lodhje, rrezik dhe shëndet të cenuar, ndërsa fjalimi matet me duartrokitje të shpejta, drejtësia sociale fillon të duket si një abstraksion teorik. Ligjet që rregullojnë jetën e përditshme dalin nga salla ku fjala shpesh nuk ka kaluar provën e arsyes, por megjithatë prodhojnë pasoja afatgjata për ata që nuk kanë zë.
Këtu lind pyetja filozofike e barazisë: a është e drejtë që pesha e përgjegjësisë të mos reflektohet në cilësinë e ushtrimit të saj? Dhe nëse shoqëria do të kishte mundësinë të rishpërndante vlerësimin e saj, jo nëpërmjet talljes apo cinizmit, por përmes një akti të ndërgjegjshëm kolektiv, a do të zgjidhte të shpërblente më shumë dinjitetin e punës sesa spektaklin e fjalës?
Ironia është se e qeshura shpesh përdoret si mekanizëm mbijetese. Kur pritshmëritë bien, kur standardi relativizohet, e qeshura bëhet mburojë. Por një shoqëri që qesh me veten për të mos qarë rrezikon të normalizojë mediokritetin. Dhe kur mediokriteti bëhet normë, e ardhmja nuk ndërtohet; thjesht shtyhet.
Në fund, problemi nuk është individi, por modeli. Një model që nuk shpërblen dijen, përgatitjen dhe etikën e shërbimit publik, por toleron improvizimin dhe vetëkënaqësinë. Ndryshimi nuk nis me zemërim, por me një kërkesë të qartë: që përfaqësimi të rifitojë kuptimin e tij të vërtetë. Pa këtë, çdo debat mbetet zhurmë, çdo ligj mbetet letër, dhe çdo e qeshur, një shenjë dorëzimi.
