Nga Abdulla Diku
Erozioni i tokës në Shqipëri është një problem i rëndësishëm që ka pasoja të mëdha në mjedis, bujqësi dhe zhvillim. Shqipëria ka një reliev malor dhe një klimë të ndryshueshme, që e bën këtë fenomen shumë të shprehur.
Ja disa nga arsyet kryesore që shkaktojnë erozionin e tokës në Shqipëri:
1. Përdorimi i tepruar i tokës: Praktikat bujqësore intensive, si përdorimi i mbjelljeve pa masa mbrojtëse ose shfrytëzimi i tepruar i tokës për ndërtim, kanë shkaktuar humbjen e shtresës më të lartë të tokës, e cila është shumë e ndjeshme ndaj erozionit.
2. Shpyllëzimi: Shpyllëzimi masiv, sidomos në zonat malore, ka reduktuar mbulesën e gjelbër që ndihmon në stabilizimin e tokës. Mungesa e mbulesës pyjore dhe bimësisë e bën tokën më të ndjeshme ndaj erozionit nga shirat dhe era.
3. Shirat dhe përmbytjet: Klima mesdhetare e Shqipërisë karakterizohet nga shirat e shumtë në dimër, të cilët shkaktojnë rrëshqitje dhe degradim të tokës, duke e bërë atë të humbasë lëndën e saj organike dhe mineralet e nevojshme për bujqësinë dhe bimësinë në përgjithësi.
4. Ndërtimi pa planifikim të mirë: Zhvillimi urban dhe ndërtimet pa një planifikim të kujdesshëm janë një tjetër faktor që kontribuon në erozionin e tokës, veçanërisht në zonat malore dhe ato afër brigjeve të lumenjve.
5. Përdorimi i pasaktë i ujërave të vaditjes: Në disa raste, ujërat e vaditjes përdoren në mënyrë jo të kontrolluar, duke çuar në grumbullimin e ujit dhe ngritjen e nivelit të ujërave në tokë, duke shkaktuar rrëshqitje dhe shkatërrimin e strukturës së tokës.
6. Ndryshimi në formën dhe shërndaarjen e reshjeve. Tashmë, ndryshimet klimatike kanë bërë që të kemi më pak reshje dëbore dhe më shumë reshje shiu, gjë që shkakton më shumë erozion në zonat tona malore. Po ashtu, kemi më shumë ngjarje me reshje intensive, që janë shumë agresive për erozionin e tokës. Edhe periudha e gjatë e thatësirës e shoqëruar më pas me reshje intensive është një faktor shumë ndikues tek erozioni. Duke ju shtuar këtyre edhe pjerrësinë e terrenit, shpyllëzimin dhe degradimin e tokës, pasojat e erozionit bëhen shkatërrimtare në këto raste.
7. Lloji i tokës. Tokat në zonat malore, veçanërisht në lartësitë e mëdha janë ‘toka të lehta’ – me mungesë të përmbajtjes së argjilës në to, gjë që i bën lehtësisht të gërryeshme prej ujit të reshjeve të shiut.
Të gjithë këto faktorë kanë bërë që sot Shqipëria të ketë një normë erozioni rreth 12.5 herë më të lartë se mesatarja e vendeve të BE-së.
Përse duhet të merremi me erozionin?!
Sepse natyrës i duhen rreth 300-500 vjet për të krijuar 1 cm tokë, ndërkohë që kjo sasi toke na humbet për 3-5 vjet.
Fotot janë nga Mali me Gropa (Tiranë), një zonë e cila nuk ka patur kurrë problem me erozionin pasi në këtë kohë toka mbulohej nga bora. Por prej mungesës së borës, tani ka vetëm teshje shiu dhe pasojat janë këto, pavarësisht se terreni aty nuk ka pjerrësinë për të patur erzuon të tillë. Për më tepër, numri i blegtorisë që kullot aty është pesë herë më i ulët tani se më parë, kur nuk kishte erozion
