Samiti SHBA-Rusi në Alaska po zhvillohet në një vend ku Lindja takohet me Perëndimin, fjalë për fjalë, në një vend të njohur për të dy vendet si një vijë e frontit të Luftës së Ftohtë e mbrojtjes nga raketat, posteve të radarëve dhe mbledhjes së inteligjencës.
Nëse kjo mund të çojë në një marrëveshje për të sjellë paqe në Ukrainë pas më shumë se 3 vjet e gjysmë luftimesh, mbetet për t’u parë.
Por çfarë duhet të dini rreth takimit midis presidentit rus, Vladimir Putin dhe presidentit të SHBA-së, Donald Trump, samiti i parë në katër vjet:
Samiti do të zhvillohet të premten në Alaska. Do të jetë udhëtimi i parë i Putinit në Shtetet e Bashkuara që nga viti 2015, për Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në Nju Jork. Meqenëse SHBA-ja nuk është anëtare e Gjykatës Ndërkombëtare Penale, e cila në vitin 2023 lëshoi një urdhër arresti për Putinin për akuzat për krime lufte, nuk është e detyruar ta arrestojë atë.
Të dy vendet konfirmuan një takim vetëm midis Putinit dhe Trumpit, edhe pse kishte sugjerime fillestare se presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky mund të jetë pjesë e tij. Por Kremlini ka kohë që kundërshton takimin e Putinit me Zelenskyn, të paktën derisa të arrihet një marrëveshje paqeje midis Rusisë dhe Ukrainës dhe të jetë gati për t’u nënshkruar.
Putini ka thënë javën e kaluar se nuk ishte kundër takimit me Zelenskyn por siç ka thënë “duhen krijuar kushte të caktuara” që kjo të ndodhë dhe se “kjo ështe ende shumë larg për t’u arritur”.
Deklarata e tij ka ngritur frikën për përjashtimin e Ukrainës nga negociatat. Zyrtarët ukrainas javën e kaluar kanë biseduar me aleatët evropianë, të cilët theksuan se paqja nuk mund të arrihet pa përfshirjen e Kievit.
Do të jetë vizita e parë e një udhëheqësi rus në Alaska, edhe pse ishte pjesë e perandorisë cariste deri në vitin 1867, sipas agjencisë shtetërore të lajmeve Tass.
Alaska ishte kolonizuar nga Rusia duke filluar nga shekulli i 18-të derisa Cari Aleksandri II ua shiti atë Shteteve të Bashkuara në vitin 1867 për 7.2 milionë dollarë. Kur u zbulua se përmbante burime të mëdha, u pa si një marrëveshje naive që shkaktoi keqardhje dhe vetë-qortim.
Trumpi është dukur gjithnjë e më i acaruar me Putinin për shkak të refuzimit të Rusisë për të ndaluar bombardimin e qyteteve ukrainase. Kievi ka rënë dakord për ndaljen e luftës duke këmbëngulur në një armëpushim si hapin e parë drejt paqes.
Moska ka paraqitur kushte armëpushimi që nuk janë fillestare për Zelenskyn, të tilla si tërheqja e trupave nga katër rajonet që Rusia i aneksoi ilegalisht në vitin 2022, ndalimi i përpjekjeve të mobilizimit ose ngrirja e dërgesave të armëve perëndimore.
Për një paqe më të gjerë, Putini kërkon që Kievi të lëshojë rajonet e aneksuara, edhe pse Rusia nuk i kontrollon plotësisht ato, dhe Krimenë, të heqë dorë nga një përpjekje për t’u bashkuar me NATO-n, të kufizojë madhësinë e forcave të saj të armatosura dhe të njohë rusishten si gjuhë zyrtare së bashku me gjuhën ukrainase.
Zelensky këmbëngul se çdo marrëveshje paqeje duhet të përfshijë garanci të forta sigurie për Ukrainën për ta mbrojtur atë nga agresioni i ardhshëm rus.
Putini e ka paralajmëruar Ukrainën se do të përballet me kushte më të ashpra për paqe, teksa trupat ruse hyjnë në rajone të tjera për të ndërtuar atë që ai e ka përshkruar si një “zonë neutrale”. Disa vëzhgues sugjeruan se Rusia mund t’i shkëmbejë këto fitime të fundit për territor ende nën kontrollin ukrainas, në katër rajonet e aneksuara nga Moska.
Zelensky ka thënë të shtunën se “ukrainasit nuk do t’ia japin tokën e tyre pushtuesit”.
Por Trumpi ka thënë të hënën: “Do të ketë shkëmbim territoresh. E di këtë nëpërmjet Rusisë dhe nëpërmjet bisedave me të gjithë. Për të mirën, për të mirën e Ukrainës. Gjëra të mira, jo të këqija. Gjithashtu, disa gjëra të këqija për të dyja palët”.
Putini e sheh takimin me Trumpin si një shans për të forcuar fitimet territoriale të Rusisë, për ta mbajtur Ukrainën jashtë NATO-s dhe për ta parandaluar atë të strehojë ndonjë trupë perëndimore, në mënyrë që Moska të mund ta tërheqë gradualisht vendin përsëri në orbitën e saj.
Ai beson se koha është në anën e tij, ndërsa forcat ukrainase po përpiqen të ndalojnë përparimet ruse përgjatë vijës së frontit mes një morie raketash dhe dronësh të Moskës që vazhdojnë ta godasin vendin.
Takimi është një grusht diplomatik për Putinin, i izoluar si pasojë e pushtimit. Kremlini kërkoi t’i portretizonte kontaktet e ripërtërira me SHBA-në si dy superfuqi që kërkojnë të zgjidhin probleme të ndryshme globale, teksa Ukraina është vetëm njëra prej tyre.
Ukraina dhe aleatët e saj evropianë janë të shqetësuar se një samit pa Kievin mund t’i lejojë Putinit të marrë Trumpin në anën e tij dhe ta detyrojë Ukrainën të bëjë lëshime.
“Çdo vendim që merret pa Ukrainën është në të njëjtën kohë vendim kundër paqes”, ka thënë Zelensky. “Ato nuk do të sjellin asgjë. Ato janë vendime të vdekura. Ato nuk do të funksionojnë kurrë”.
Zyrtarët evropianë e përsëritën këtë.
“Ndërsa punojmë drejt një paqeje të qëndrueshme dhe të drejtë, e drejta ndërkombëtare është e qartë: Të gjitha territoret e pushtuara përkohësisht i përkasin Ukrainës”, ka thënë shefja e politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Kaja Kallas. “Një paqe e qëndrueshme do të thotë gjithashtu se agresioni nuk mund të shpërblehet”, ka shtuar ajo.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, ka thënë të dielën se besonte që Trumpi po “sigurohej që Putini të ishte serioz, dhe nëse nuk ishte, atëherë gjithçka do të ndalet këtu”
