nga Prof.Dr.Pal Nikolli
Në historinë e demokracive moderne, mungesa e pjesëmarrjes në votime ka qenë gjithnjë një tregues i lodhjes së popullit, por jo gjithmonë një shenjë apatie. Në rastin e Shqipërisë, pjesëmarrja më e ulët se 20% në zgjedhjet e 9 nëntorit 2025 nuk është një rastësi statistikore, por një akt kolektiv heshtjeje. Kjo heshtje, më e fortë se çdo slogan politik, është një formë e re e protestës së qetë ndaj një sistemi që prej kohësh ka humbur aftësinë për të përfaqësuar vullnetin qytetar. Në mungesë të një alternative të besueshme, populli nuk ka zgjedhur të votojë dikë tjetër, por të mos votojë askënd.
Në këtë kuptim, braktisja e politikës nuk është dorëzim, por një refuzim moral. Ajo nuk vjen nga padija, por nga njohja e thellë e dështimit të dyfishtë – të pushtetit që qeveris pa ndjenjë përgjegjësie dhe të opozitës që kritikon pa vizion. Kështu, qytetari i zhgënjyer nuk është më pjesëmarrës në lojën e pushtetit, por një dëshmitar i vetëdijshëm i boshllëkut që politika ka krijuar rreth vetes. Kur populli nuk e gjen më veten në asnjë palë, atëherë politika humbet funksionin e saj më themelor: ndërmjetësimin mes nevojave reale dhe institucioneve të përfaqësimit.
Në thelb, ajo që po ndodh është shndërrimi i demokracisë nga një hapësirë pjesëmarrjeje në një skenë shfaqjeje. Qytetarët nuk shohin më në votën e tyre një mjet ndryshimi, por një ritual të zbrazët që përsërit status quo-në. Kjo mungesë besimi nuk është produkt i një cikli elektoral, por i një krize të zgjatur të kuptimit politik. Asnjëherë më parë distanca midis shoqërisë dhe politikës nuk ka qenë kaq e madhe, dhe asnjëherë më parë politika nuk ka qenë kaq indiferente ndaj kësaj distance.
Në një nivel më të thellë filozofik, kjo braktisje mund të shihet si një formë pasive e revoltes – një “revoltë pa zë”, që nuk ngre flamuj, por i fik dritat e kutive të votimit. Është mënyra më e thjeshtë dhe më e thellë për të thënë “jo” ndaj një sistemi që nuk ofron më kuptim. Qytetari që nuk voton nuk është më subjekt i politikës, por dëshmon përfundimin e saj si projekt moral. Në këtë heshtje kolektive, politika shqiptare dëgjon pasojën e vetvetes: zbrazëtinë e shpresës që ajo ka prodhuar.
Ky fenomen, megjithatë, nuk është i pashpresë. Heshtja e popullit mund të jetë gjithashtu momenti i fundit për reflektim të thellë kombëtar. Sepse çdo braktisje mbart në vete edhe mundësinë e ringjalljes. Demokracia nuk vdes nga mungesa e pjesëmarrjes, por nga mungesa e reflektimit mbi arsyet që e prodhojnë atë mungesë. Nëse politika do të ketë ende të ardhme, ajo duhet të rilindë nga kjo heshtje, duke e dëgjuar atë jo si kërcënim, por si thirrje për transformim.
Në fund, pjesëmarrja e ulët në zgjedhje nuk është fundi i demokracisë, por prova e saj më e vështirë. Është një pasqyrë ku sistemi sheh vetveten dhe ku populli, përmes mungesës së tij, shfaq më në fund zërin më të fortë: zërin e heshtjes. Dhe ndoshta pikërisht aty fillon politika e re – jo në kutitë e zbrazëta të votimit, por në ndërgjegjen e një populli që ka vendosur të mos mashtrohet më.
