nga Pro.Pal Nikolli
- Përplasja si iluzion.
Demokracia shihet zakonisht si një arenë përplasjesh të hapura midis pozitës dhe opozitës. Në teori, kjo përplasje duhet të garantojë balancë, kontroll dhe alternativë për qytetarin. Por në praktikë, ajo shpesh nuk është gjë tjetër veçse një skenografi. Pas fasadës së retorikës së ashpër, ekziston një bashkëpunim i fshehtë, një marrëveshje e heshtur për mbijetesën e elitave politike.
- Pushteti si rrjet i padukshëm.
Michel Foucault na kujtonte se pushteti nuk është vetëm hierarki formale, por një rrjet marrëdhëniesh që vepron në mënyrë të padukshme. Kur pushteti dhe opozita hyjnë në marrëveshje të heshtura, ata nuk e shpërndajnë autoritetin, por e konsolidojnë atë në duart e pak individëve. Në këtë mënyrë, sistemi humbet natyrën e tij konkurruese dhe kthehet në një kontratë private për privilegje.
- Opozita që nuk është opozitë.
Një opozitë që pranon pazaret, pushon së qeni opozitë. Ajo shndërrohet në një instrument dekorativ, që ekziston vetëm për të ruajtur fasadën e pluralizmit. Kjo është pikërisht ajo që Platoni e përshkruante si rënien e demokracisë në oligarki: kur institucionet nuk shërbejnë për të gjithë, por vetëm për një kastë të vogël që riciklon vetveten.
- Pasojat për qytetarin.
Kompromiset e fshehta sjellin tre pasoja kryesore:
Demokracia e brendshme shuhet, sepse gara e lirë brenda partive pengohet.
Parlamenti humbet funksionin përfaqësues, sepse zërat kritikë përjashtohen.
Qytetari humbet besimin, sepse sheh se opozita nuk ofron alternativë, por është pjesë e të njëjtës lojë.
Kështu, krijohet një boshllëk i rrezikshëm: ekziston një “opozitë formale” në parlament, por jo një opozitë reale në shoqëri.
- Rreziku i stanjacionit.
Historia politike tregon se partitë që nuk rinovohen nga brenda, degradojnë dhe shndërrohen në relike. Nietzsche e quante këtë “vullnet për pushtet” – instinkt i zhveshur nga idealet, që shërben vetëm për të ruajtur pozitat personale. Por një pushtet që mbijeton vetëm me pazare, jo me ide, është i destinuar të shkatërrohet nga brenda ose të shembet nga jashtë.
- Shkëputja e qytetarit.
Kur qytetari kupton se përplasja është vetëm iluzion, ndodh shkëputja. Ai e kthen kurrizin ndaj politikës, bojkoton procesin zgjedhor ose shpreh pakënaqësinë në forma të tjera më të ashpra. Kjo është ajo që Hegel do ta quante “dialektika e historisë”: kontradiktat e fshehura një ditë shpërthejnë dhe imponojnë ndryshimin.
Si përfundim, demokracia nuk mund të ndërtohet mbi pazare të fshehta, por mbi garën e lirë të ideve dhe hapjen e sistemit ndaj energjisë së re. Përndryshe, fasada politike mund të mbetet e njëjtë, por shoqëria do të jetë gjithnjë e më bosh nga besimi i saj. Pyetja e vërtetë është: a do të lindë një forcë që do ta thyejë këtë rreth të mbyllur, apo do të mbetemi peng të një iluzioni të pafund përplasjesh?
