Foto: Një grua përdor portalin qeveritar shqiptar e-Albania, i ndihmuar aktualisht nga avatari i ministres së kabinetit të inteligjencës artificiale të qeverisë Diella, në Tiranë më 12 shtator (Adnan Beci/AFP/Getty Images)
* Nga Beth Simone Noveck, Brookline, Massachusetts – Washington Post
Editoriali i 22 shtatorit (publikuar në Washington Post) “ Mashtrimi djallëzor i inteligjencës artificiale i Shqipërisë ” rrëzoi pretendimin e chatbot-it Diella të Shqipërisë, i projektuar për të mbikëqyrur prokurimin, si një mashtrim. Pikërisht, trajtimi i tij si një mashtrim nuk ka lidhje me thelbin.
Në vitin 1999, Seuli lançoi sistemin OPEN (Përmirësimi i Procedurave Online për Aplikimet Civile), i cili u lejonte qytetarëve të gjurmonin lejet në internet. Duke zvogëluar diskrecionin ballë për ballë, sistemi i ri teknologjik kufizoi mundësitë për ryshfet dhe u bë një model kombëtar i miratuar në të gjithë Korenë e Jugut si dhe i studiuar jashtë vendit. Studiues nga Universiteti i Koresë, Universiteti Inha dhe Universiteti Yonsei kanë dhënë prova se si transparenca, e kombinuar me lidershipin dhe mbikëqyrjen, ndihmoi në rindërtimin e besimit.
Sigurisht, teknologjia e keqpërdorur mund të jetë e rrezikshme. Nën administratën Trump, dolën raporte se Shërbimi DOGE i Elon Musk po përdorte inteligjencën artificiale me qëllim për të monitoruar komunikimet e agjencive federale për armiqësi ndaj axhendës së presidentit, madje edhe për të shqyrtuar grantet dhe për të hartuar urdhra ekzekutivë. Vendosja e inteligjencës artificiale në shërbim të mbikëqyrjes është një dështim i lidershipit dhe mbikëqyrjes – jo provë se teknologjia nuk mund ta përmirësojë qeverisjen.
Nëse chatbot-i i Shqipërisë është thjesht simbolik, do të dështojë. Por nëse përdoret për të rritur transparencën dhe konkurrencën në prokurim, mund të ketë sukses aty ku ministrat njerëzorë nuk kanë pasur sukses.
* Autori është profesor në Universitetin Northeastern dhe drejtor i Laboratorit të Qeverisjes
